Interview met Christel Keizer-van der Steege

Afgelopen maanden volgden verschillende cursisten de leergang ‘Ethiek van de Zorg in Christelijk perspectief’ in Ede. Deze leergang, een samenwerking tussen het Prof. dr. G.A. Lindeboominstituut, de Lindeboomleerstoel (Theologische Universiteit Utrecht) en de Christelijke Hogeschool Ede, rust zorgprofessionals toe om ethische dilemma’s in de zorg te identificeren en methodisch te analyseren en biedt theoretische basiskennis en handvatten om met actuele ontwikkelingen om te gaan in de praktijk. Christel Keizer- van der Steege volgt de leergang. We gingen met haar in gesprek over haar ervaringen met de leergang.

Wil je je voorstellen?

Ik ben Christel Keizer-van der Steege, getrouwd met Han, samen zijn we trotse ouders van vier (volwassen) kinderen. Vorig jaar zijn we gepromoveerd tot opa en oma, hoe leuk! Mijn hobby’s zijn wandelen, fietsen, lezen en saxofoon spelen.
Ik ben opgeleid tot contextueel pastoraal werker/coach. Deze opleiding heb ik naast mijn werk als bestuursondersteuner van een huisartsenorganisatie gevolgd. Tijdens mijn opleiding heb ik inzicht verkregen in de genetische invloed op gedrag, psychologie en op gedrag en onmacht. Ik heb geleerd hoe mensen in systemen worden beïnvloed en hoe ik mensen kan helpen om met elkaar in verbinding te komen. Sinds drie jaar werk ik met veel plezier en toewijding als pastoraal werker in twee verpleeghuizen van Lelie zorggroep: Rehoboth en de Boskamp. Mijn werk is veelzijdig: individuele gesprekken met ouderen en hun naasten, stervensbegeleiding en het leiden van vieringen en kringbijeenkomsten. Dit doe ik meestal aan de hand van uiteenlopende onderwerpen, zoals: dankbaarheid, vrede, rouw en verdriet, vergeving en eenzaamheid aan de hand van een Bijbeltekst. Naast dit alles begeleid ik moreel beraad en onderhoud ik contacten met kerken. Op aanvraag verzorg ik scholing over thema’s als het contextueel gedachtegoed, dementie en stervensbegeleiding. Ook ben ik actief binnen de kerk als groepsleider van herstelprogramma's en verleen ik nazorg tijdens diensten.

Hoe ben je bij de leergang terecht gekomen? Waarom heb je hiervoor gekozen?

De leergang werd mij aangereikt door mijn locatiemanager en ik was meteen enthousiast over het programma. De samenhang tussen hoofd, hart en lichaam spreekt mij aan: stevige inhoud gecombineerd met aandacht voor professionele identiteit en vitaliteit. Alle aspecten van het mens-zijn doen ertoe en vragen om verbinding. Deze leergang duurt in totaal een half jaar en is goed haalbaar naast mijn werk.
Mijn geloof vormt de kern van wie ik ben en hoe ik werk. Zoals Paulus in Handelingen 17: 28 zegt: “In Hem leven wij, bewegen wij en zijn wij.” Vanuit die bron mag ik zorg verlenen, nabij zijn, zoeken naar wat goed is – in gesprek, in stilte, en in de ethische vragen die het leven en sterven met zich meebrengen. Als pastoraal werker ben ik dagelijks betrokken bij mensen die zich bevinden in kwetsbare of complexe zorgsituaties. In mijn werk ontmoet ik vragen rond ziekte, lijden, sterven, schuld en vergeving. Deze thema’s raken niet alleen de mens, maar ook het hart van het geloof. Juist daarom vind ik het van groot belang om mij verder te verdiepen in de ethiek van de zorg, met een duidelijke verankering in het christelijk geloof. Goede zorg is meer is dan technische handelingen of professionele afstand: het vraagt om bewuste keuzes, morele bezinning en het kunnen luisteren met het hart. Kortom: deze leergang zie ik als een waardevolle verdieping van mijn roeping, en als een investering in de mensen die mij zijn toevertrouwd.

Wat heb je tot nu toe geleerd bij de leergang?

De leergang me echt geholpen om dieper te reflecteren op wat goede zorg is – niet alleen vanuit praktische overwegingen, maar juist ook vanuit mijn geloof. Ik ben me meer bewust geworden van de waarde van ieder mens als beeld van God, en hoe dat invloed heeft op de keuzes die we maken in de zorg én in het pastoraat.
Elke les had weer interessante onderdelen in zich. Wat indruk en tegelijk herkenning bij mij gaf was de term ‘twee keer denken’ van hoogleraar en ethicus Gerrit de Kruijf: een dubbele reflectie gecombineerd met de les over professionele identiteit. De eerste keer denken is het brede denken: waar sta ik en hoe kan ik de verbinding met de ander vinden? Wanneer je weet waar je zelf staat, kun je veel beter uitreiken naar de ander. Ik mag staan op mijn eigen grond vanuit mijn christelijke bron en vandaaruit zoek ik verbinding met die ander die misschien wel heel anders denkt. Ik wil er graag voor iemand zijn, maar soms bots je op grenzen. Door deze lessen en de les van Theo Boer over de ‘ethiek van de badkuip’ leerde ik hoe ik mij tot anderen kan verhouden c.q. begeleiden. Op de bodem van de badkuip moet je soms kiezen voor de minst schadelijke optie. De gesprekken, voorbeelden en Bijbelse reflecties hebben me bemoedigd en gevormd. Wat ik meeneem, is dat ethiek niet draait om pasklare antwoorden, maar om samen zoeken naar wat recht doet aan God, de ander en mijzelf.

Heb je ook iets voor jou persoonlijk geleerd?

De leergang heeft mij als persoon gevoed en gevormd. Deze leergang heeft mij geholpen om ook goed te blijven zorgen voor mijn vitaliteit. Zoeken naar een goede balans en hiervoor bewust tijd vrij te maken: een gezonde geest in een gezond lichaam en dit gaat heel mooi samen met mijn eerder geciteerde tekst uit Handelingen 17: 28.
Het was voor mij een verfrissing om weer eens te horen dat het leven is gegeven door God. Het besef dat zorg altijd een wederzijdse ontmoeting is – waarin niet alleen ik geef, maar ook ontvang – werd verdiept door deze leergang. Deze overtuiging krijgt extra gewicht in het nadenken over de morele vraag van mijn essay: “Is het goede zorg wanneer ik als pastoraal werker, op een christelijke ethisch verantwoorde manier, een echtpaar begeleid tot aan het hospice waar zij duo-euthanasie willen toepassen?”
Het ethische thema omgaan met lijden, autonomie versus afhankelijkheid, en het nemen van moeilijke beslissingen rondom het levenseinde, kwamen heel dichtbij, zowel in werk als in privé. Door de lens van het christelijk geloof leerde ik deze kwesties niet alleen theoretisch te beschouwen, maar ook te reflecteren op hartsniveau. Het daagde me uit om trouw te blijven aan mijn geloof én open te staan voor de worsteling van de ander. Wanneer ik goed gegrond ben in mijn ‘zijn’, dan ‘ben’ ik er voor mijn medemens, ook als we samen niet hetzelfde morele kompas delen. Ik mag dan even meelopen, als medereiziger. De leergang heeft mij bevestigd in mijn roeping: om nabij te zijn, ethisch bewust te handelen, en met een liefdevolle blik te kijken naar ieder mens die mij wordt toevertrouwd.

Hoe hoop je deze leergang in je werk in te kunnen zetten in de toekomst?

Ik ben in de leergang  weer toegerust om ethische dilemma’s in de zorg te identificeren, te analyseren en ze met vertrouwen in mijn organisatie aan de orde te stellen. Ik ben weer up-to-date waar het de inhoudelijke, theoretische basiskennis en actuele ontwikkelingen betreft. Daarnaast ben ik intensief aan de slag geweest met mijn persoonlijke en professionele vorming. Deze leergang helpt mij bij het begeleiden van een moreel beraad, maar ook in de begeleiding van gesprekken met cliënten en hun naasten en in gesprekken rond het sterfbed. Jezus Christus is mijn persoonlijke bron en voorbeeld van waaruit ik leef, beweeg en ben. Vanuit dit perspectief kan ik mensen beter begrijpen en begeleiden bij ethische vragen rondom zorg, levenseinde, autonomie, schaamte, schuld. Ik hoop meer luisterend aanwezig te zijn, maar ook als iemand die helpt om samen moreel en geloofsmatig te reflecteren: wat is goede zorg, wat doet recht aan de mens en wat zegt ons geloof in deze situatie? Daarnaast wil ik de taal en kaders van christelijke zorgethiek ook gaan inzetten in mijn samenwerking met zorgteams, vrijwilligers en collega’s. Ik hoop op deze wijze bij te dragen aan een cultuur waar ruimte is voor bezinning, kwetsbaarheid en geloof.
Ik zie deze leergang dus als bouwsteen voor een pastorale praktijk die geworteld is in de waarden van de Leliezorggroep: liefdevol, verbindend, daadkrachtig en dichtbij.