Ervaringen met euthanasieverzoeken en regiovariatie in euthanasie: een update van het onderzoek door Wieke Ligtenberg

Inmiddels ben ik ruim 1,5 jaar bezig met de verschillende onderdelen van mijn promotieonderzoek. In grote lijnen zijn er drie onderdelen waar ik mij op richt: 1) ervaringen van artsen met euthanasie(verzoeken), 2) verdiepend onderzoek naar regionale verschillen in euthanasie en levenseindezorg in Nederland en 3) ethische reflectie bij de gevonden resultaten.

Artsenervaringen

De ervaringen van artsen met euthanasie(verzoeken) brengen we op twee verschillende manieren in kaart. Allereerst door een scoping review: dat is een gestructureerde literatuurstudie van eerder uitgevoerd onderzoek naar dit thema. In totaal bekijken we 46 artikelen met ervaringen van artsen uit Australië, België, Canada, Nederland, Nieuw Zeeland, de Verenigde Staten en Zwitserland. In de analyse maken we onderscheid tussen ervaringen die in ethisch opzicht relevant zijn en meer praktische vragen of kennisgerelateerde ervaringen. Op dit deelproject werken we samen met een student Biomedische Wetenschappen. Verder zijn we ver gevorderd met een verhalenbundel waarin 38 verschillende artsen (zowel huisartsen als medisch specialisten) in totaal 57 unieke casussen beschrijven met daarbij nadrukkelijke reflecties op wat het omgaan met euthanasie(verzoeken) voor hen betekent. Inmiddels zijn we in gesprek met een uitgever. Naar verwachting zal de verhalenbundel begin 2026 uitkomen. We gaan deze verhalen ook wetenschappelijk analyseren. Daarvoor gebruiken we de methode van narratieve analyse: een methode die afkomstig is vanuit de literatuurwetenschap. Ook hiermee is samen met een student Geneeskunde al een start gemaakt.

Regiovariatie

Eerder ontdekten we dat de zorg rond het levenseinde niet overal in Nederland hetzelfde is. In sommige regio’s komt bijvoorbeeld euthanasie veel vaker voor dan in andere regio’s. Om de oorzaken voor deze regiovariatie beter te begrijpen, houden we interviews en voeren we groepsgesprekken met (huis)artsen in twee regio’s: Noord Kennemerland en de Achterhoek. Sinds januari van dit jaar houden we al interviews. De eerste 12 worden samen met een masterstudent Biomedische Wetenschappen geanalyseerd op zoek naar typerende kenmerken van levenseindezorg in beide regio’s. Door contacten met de huisartsenorganisaties in de regio’s is het tot nu toe gelukt om interviews in te plannen met 17 huisartsen. In totaal willen we 40-50 interviews houden, dus de gesprekken zullen dit hele jaar nog plaatsvinden. Ik ben tot nu toe erg blij met de openhartigheid van de betrokken huisartsen. Het is erg bijzonder om een inkijkje te mogen krijgen in hun levenseindezorgpraktijk.

Ethische reflectie

Terwijl de empirische dataverzameling volop bezig is, probeer ik ook tijd te nemen om me te verdiepen op het gebied van christelijke ethiek. Deze zomer volg ik een cursus Empirische ethiek, over de verhouding van normatieve ethiek en empirische dataverzameling. Ook ben ik van plan om volgend jaar mastervakken te volgen bij de Tilburg School of Theology en de Theologische Universiteit Utrecht, waarbij een verdere verdieping van theologische ethiek centraal staat.